Stulecie tłumaczeń przysięgłych
Czy znasz zadania i obowiązki tłumacza przysięgłego? Jakie są obowiązki i jak jest to regulowane przez prawo? Czas poznać ten zawód, jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś. W tym roku obchodzimy szczególną rocznicę - 100-lecie tego zawodu. Z tej okazji proponujemy małą podróż w czasie. Zaczniemy od roku 1920.
Początki pracy tłumacza w sądzie
Dwa lata po odzyskaniu niepodległości Polska wciąż borykała się z wielością porządków prawnych. Potrzeba kodyfikacji i ujednolicenia prawa doprowadziła do powstania rozporządzenia Ministrów Sprawiedliwości i Skarbu z dnia 7 sierpnia 1920 r. w sprawie wynagrodzenia świadków, biegłych i tłumaczy w sprawach karnych. W rozporządzeniu tym nie występuje termin "tłumacz przysięgły". Jednak jego treść wyraźnie wskazuje na pełnienie takiej funkcji (która była wówczas ściśle sądowa i bliższa terminowi "tłumacza sądowego"), więc datę tę uznajemy za oficjalny początek zawodu.
Osiem lat później znajdujemy kolejny ważny akt prawny, Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 grudnia 1928 r. o tłumaczach przysięgłych, które zawiera już jasny zapis.
Tłumaczem przysięgłym może zostać osoba, która jest obywatelem polskim, posiada pełnię praw cywilnych i obywatelskich, jest nieskazitelnego charakteru oraz zna język, którego tłumaczem zostanie ustanowiona.
Mieliśmy więc do czynienia z kimś, kto nie tylko biegle władał językiem docelowym, ale także musiał być osobą uczciwą. Z dalszych zapisów dowiadujemy się, że tłumacz był zobowiązany do złożenia przysięgi przed krzyżem/tablicą lub w innej formie odpowiedniej dla wyznawanej religii. Musiał on również używać państwowej pieczęci z orłem i prowadzić wykaz wszystkich tłumaczeń, kopii lub czeków. Za nadzór nad wykonywaniem zawodu odpowiedzialny był prezes sądów okręgowych.
Czy praca tłumacza przysięgłego w tamtych czasach była bardzo podobna do tej dzisiejszej? Okazuje się, że niekoniecznie. Na wszystkich protokołach i zaświadczeniach tłumacz miał obowiązek umieszczać odcisk swojej pieczęci, numer pozycji w repertorium oraz kwotę, którą pobrał. Musiał też zaznaczyć, czy tłumaczenie pochodzi z oryginału, przekładu czy kopii. Lista tłumaczy przysięgłych również nie jest nowym wynalazkiem. Prowadzono ją już w 1928 roku.
Rzeczywistość dzisiejszego zawodu
Aspirujesz do bycia tłumaczem przysięgłym? Wymagania są nieco wyższe. Musi nie tylko być obywatelem, posługiwać się językiem polskim, mieć pełną zdolność do czynności prawnych i niekaralność, ale także ukończyć studia wyższe i zdać specjalny egzamin na tłumacza przysięgłego (który obejmuje zarówno część pisemną, jak i ustną). Ważne jest, aby zapoznać się z ustawą z dnia 25 listopada 2004 r., która reguluje zawód tłumacza przysięgłego, jeśli chcemy zrozumieć specyfikę tego zawodu w obecnej rzeczywistości prawnej. Dowiemy się z niej m.in. o obowiązkach, odpowiedzialności zawodowej i kwestiach związanych z utratą uprawnień w zawodzie. Znajdują się tam również najważniejsze przepisy określające uprawnienia itp.
Tłumacz przysięgły jest uprawniony do:
1) dokonywania i poświadczania tłumaczeń z języka obcego na język polski oraz z języka polskiego na język inny niż język polski, a także do weryfikowania i poświadczania tłumaczeń dokonanych w tym zakresie przez inne osoby;
2) sporządzania poświadczonych kopii materiałów pisemnych w języku innym niż angielski, sprawdzania i weryfikowania kopii tekstów w języku innym niż angielski sporządzonych przez inne podmioty;
3) Wykonywanie tłumaczeń ustnych.
Ważne są również trzy wyznaczniki, które stanowią podstawę do wykonywania zawodu.
Tłumacz przysięgły jest zobowiązany do:
1) Wykonywać powierzone mu zadania starannie i bezstronnie, zgodnie z przepisami prawa;
2) zachowania w tajemnicy faktów i okoliczności, o których dowiedział się w związku z tłumaczeniem.
3) Doskonalić swoje umiejętności zawodowe.
Wyzwania związane z zawodem tłumacza przysięgłego
Podstawy tłumaczeń przysięgłych nie zmieniły się zbytnio w ciągu ostatnich 100 lat, ale zmieniła się rzeczywistość, przynosząc nowe wyzwania dla branży. W ciągu ostatnich kilku lat zaobserwowaliśmy wzrost popytu na usługi tłumaczeniowe. Zaobserwowaliśmy również wzrost liczby tłumaczeń specjalistycznych. Pandemia niewątpliwie zmieniła warunki pracy wielu firm z branży oraz freelancerów. Co przyniesie przyszłość? Za kolejne 100 lat będziemy wiedzieć więcej, ale jesteśmy pewni, że tłumacze przysięgli nadal będą potrzebni, nawet jeśli będą wyglądać inaczej.
Przeczytaj nasz artykuł o tłumaczeniach przysięgłych